Zeventig procent van de patiënten met een multiresistentie tegen antibiotica is drager van een bacterie met een enzym dat de werking van antibiotica uitschakelt.  Het gaat om ESBL. Dat staat voor Extended Spectrum Beta-lactamase, een verzamelnaam voor een groep door bacteriën aangemaakte enzymen die antibiotica onwerkzaam maken.Het overgrote deel van de pluimveesector is met ESBLs besmet. Uit recent onderzoek is gebleken dat acht van elke twaalf kippen in de winkels in het Spaanse Sevilla besmet zijn met ESBLs. In de winkels in het Amerikaanse Pittsburgh zijn zelfs zeventien van elke twintig kippen ESBL-positief. Die besmetting kan ten grondslag liggen aan de resistentie tegen antibiotica bij de mens. Identiek Een onderzoeksgroep van het RIVM, het UMC Utrecht en het Centraal Veterinair Instituut onder leiding van Maurine Leverstein-van Hall heeft heel recent aanwijzingen gevonden dat de ESBLs die kippen bij zich dragen, mogelijk dezelfde genetische structuur zouden kunnen hebben als de ESBLs bij mensen. Er loopt nu een vervolgonderzoek om die hypothese te bevestigen. De onderzoeksresultaten en monsters zijn voor nadere studie naar een laboratorium in Groot-Brittannië gestuurd. De eerste resultaten daarvan wijzen in dezelfde richting. Een oorzakelijk verband tussen besmetting met ESBLs bij kippen en bij mensen wordt steeds waarschijnlijker. Illegaal antibioticagebruik De besmetting van het Nederlandse pluimvee met bacteriën die ESBLs maken, komt door overmatig en illegaal gebruik van moderne antibiotica. In de pluimveesector wordt antibiotica op grote schaal preventief gebruikt. Daar zijn die middelen niet voor geregistreerd. Het gaat dan om koppelbehandeling van kuikens die nog niet ziek zijn. Volgens een recent artikel in het Tijdschrift voor Diergeneeskunde is de sprayvorm van het middel Ceftiofur de grootste boosdoener. Dat zet de bacteriën aan om het enzym te maken dat hen resistent maakt voor verschillende veelgebruikte antibiotica, met name penicillines en cephalosporines, een familie antibiotica die vooral bij ernstige infecties wordt gebruikt. Mensen Steeds meer patiënten raken besmet met bacteriën met ESBLs. Die krijgen dan bijvoorbeeld te maken met moeilijk te behandelen urineweginfecties als gevolg van resistente Escherichia coli-bacteriën of luchtweginfecties door resistente Klebsiella pneumoniae. Dergelijke infecties kunnen soms levensgevaarlijk worden. Ernstige infecties worden bij voorkeur behandeld met cefalosporinen. In 2009 vertoonden - zo staat te lezen in de brandbrief aan de ministers Klink en Verburg - 4,34 procent van de patiënten in de Nederlandse ziekenhuizen een resistentie tegen deze antibiotica. In huisartsenpraktijken steeg het resistentiepercentage van 1,74 in 2008 naar 2,17 in 2009, een kwart meer. In de brandbrief aan de ministers staat daarover: "Met name het toenemend percentage ESBL positieve isolaten in de huisartspraktijk dat resistent is tegen alle beschikbare orale antibiotica is verontrustend." 'Serieus probleem' Alle deskundigen op het gebied van ESBL komen binnenkort bijeen voor spoedoverleg. Daarbij zijn specialisten aanwezig van het RIVM, een aantal academische ziekenhuizen, het Centraal Veterinair Instituut van de Wageningen Universiteit en de Voedsel en Warenautoriteit (VWA). Daar zal ook gesproken worden over de vraag of een slecht te behandelen blaasontsteking of ontsteking van de luchtwegen te wijten is aan het eten van kip uit de intensieve veehouderij. Directeur Roel Coutinho van het Centrum voor Infectieziektenbestrijding van het RIVM beantwoordt die vraag voorlopig ontkennend. "Het bewijs daarvoor is nog niet geleverd", zegt hij. "Maar het antibioticagebruik in de veehouderij moet absoluut teruggedrongen worden. Dat is een serieus probleem. We doen er in de humane gezondheidszorg alles aan om terughoudend te zijn met antibiotica om het ontstaan van resistentie ertegen zolang mogelijk uit te stellen. Dan moet dat probleem niet via de achterdeur toch binnenkomen." Dierenartsen De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde heeft al besloten de antibioticagroep cefolosporinen in de ban te doen vanwege de ESBL-problematiek. De vraag is of dat genoeg is, want dierenartsen en pluimveehouders houden zich dus lang niet altijd aan regels en afspraken. Minister Gerda Verburg van Landbouw praat daarom binnenkort met haar collega Ab Klink van Volksgezondheid over de vraag of sommige groepen antibiotica helemaal voor gebruik bij mensen gereserveerd moeten worden, en dus moeten worden verboden in de intensieve veehouderij. Het RIVM doet momenteel een breed onderzoek over de gevolgen van de bio-industrie op de volksgezondheid, dat moet voor de zomer klaar zijn. Het kan dan ook rechtstreeks naar de formateur gestuurd worden die na de verkiezingen van 9 juni een nieuw kabinet moet formeren. Misschien wel met als centrale vraag op dit punt of er een ingrijpende wijzing moet komen in de voorwaarden waaronder de intensieve veehouderij in Nederland mag opereren. De notitie van het RIVM aan het ministerie van Volksgezondheid, welzijn en Sport (VWS) kan worden opgevraagd via onderstaande link. Bron: NOS  

Uiteraard heeft de burgemeester een belangrijke taak om burgers zo snel mogelijk te informeren over uitbraken van besmettelijke ziekten. Maar juist op dat punt gaat hij minder voortvarend te werk. Volgens de GGD is de burgemeester van Gemert-Bakel al in augustus 2009 schriftelijk geïnformeerd over een besmette geitenhouderij op Grotel. Pas nadat het tv-programma Zembla in december aandacht besteedde aan de Q-koorts kwamen de feiten geleidelijk naar buiten. Intussen waren ruim driehonderd mensen, met name in Helmond, besmet. Later werd pas duidelijk waarom de betrokken burgemeesters niets hadden gezegd: ze kregen een zwijgplicht opgelegd door de Voedsel en Waren Autoriteit, een onderdeel van het ministerie van Landbouw. Het ministerie van Volksgezondheid greep niet in. Toeval? Op beide ministeries zit een CDA-er. Gelet op de uitbreidingsplannen van de intensieve veehouderij in Gemert-Bakel is er alle reden voor een openbare discussie. Wethouder Verkampen stelt daar tegenover dat het “in ieders belang is dat bestaande bedrijven kunnen blijven investeren in verbetering van de luchtkwaliteit.” Hij zegt er niet bij dat deze veehouderijen fors meer dieren mogen gaan houden als er een luchtwasser wordt geïnstalleerd. Daarmee gaat hij voorbij aan de huidige luchtkwaliteit in Oost-Brabant die te boek staat als ‘slecht’. Er is dus eerder reden om de veestapel in te krimpen, dan te laten groeien. Verkampen klaagt verder dat er een verkeerd beeld is ontstaan over de wijze waarop Gemert-Bakel omgaat met het thema gezondheid en landbouwontwikkeling. De vraag is wiens schuld dat is? Afgelopen maandag vertelden Verkampen en raadslid Frans Meulemeesters in De Rips dat er binnen de reconstructie nooit is gesproken over ‘volksgezondheid’. Inwoners van De Rips bestrijden dat en geven aan dat zij al in 2003 bezwaar hebben aangetekend tegen de aanleg van een landbouwontwikkelingsgebied vanwege effecten op de volksgezondheid. Nu maant Van Maasakkers deskundigen voorzichtig en zuiver om te springen met de volksgezondheid. “Iedereen mag zijn zorgen uiten, maar op basis van veronderstellingen op voorhand conclusies trekken is niet verstandig.” Opmerkelijk is dat zijn rechterhand Verkampen deze oproep direct op ‘deskundige wijze’ teniet doet: “Luchtkwaliteitmetingen tonen vooralsnog aan dat er in De Rips veel minder fijnstof wordt uitgestoten dan in een stad als Eindhoven. Verkeer stoot veel meer fijnstof uit dan de landbouw. Ik zou me dus eerder zorgen maken als ik in Eindhoven woonde.” Waarop dit is gebaseerd, zegt Verkampen er niet bij. Uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat verkeer en landbouw in ongeveer gelijke mate verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van PM2,5. Bovendien negeert Verkampen de verschillen tussen PM10 en het nog schadelijkere fijnstof PM2,5. Van Maasakkers stelt verder dat in afwachting van gezondheidsonderzoek al eerder een stop op nieuwvestiging in landbouwontwikkelingsgebieden is afgekondigd. Dat klinkt mooi, maar uitbreidingen van bestaande bedrijven gaan gewoon door, waaronder een nertsenhouderij en een nieuw kippenbedrijf bij Elsendorp. Het RIVM vindt dat huisvesting van kippen en varkens op korte afstand van elkaar niet meer kan vanwege het risico op kruisbesmettingen (pest). Het college negeert deze waarschuwingen en plaatst inwoners voor voldongen feiten. Elders in het artikel stelt Van Maasakkers dat hij de mogelijkheid wil laten onderzoeken om strengere voorwaarden te stellen aan duurzame locaties in verwevingsgebieden. “In verwevingsgebieden is in principe geen nieuwvestiging van agrarische bedrijven toegestaan. Agrarische bedrijven die als duurzaam zijn aangemerkt, kunnen wel uitbreiden.” Met andere woorden: uitbreiden op deze locaties mag eigenlijk niet, maar we doen het toch. En dat onderzoek komt er zodra de zaken zijn geregeld. Juist om deze voldongen feiten te voorkomen beroepen wij ons in de petitie op het voorzorgbeginsel. Dat het college deze argumenten terzijde schuift met ‘voegt niets toe’ is veelzeggend. De verkiezingsuitslag laat zien dat veel inwoners dit niet langer pikken en een openbare discussie willen over de intensieve veehouderij.